Psikolojik Hastalıkların Kurmuş Olduğu Tuzaklar Nelerdir?

Psikiyatrik rahatsızlıkların oluşumuna bazı bilişsel çarpıtmalarımız neden olmaktadır. Bu tür düşüncelerin doğru olduğunu zanneder ve o düşünceler doğrultusunda davranarakta hastalıklara sahip oluruz. Bu tür düşünceler kendimize sapladığımız oklar gibidir. Tüm insanların yaptığı bazı düşünce hataları( bilşsel çarpıtmalar) vardır Bunlar ise şunlardır;

1) Keyfi çıkarsama: Kişinin yaşantılarından o sonucu destekleyen herhangi bir kanıt olmaksızın ya da aksine kanıt olmasına karşın belli bir sonuç çıkarması. Örneğin olumlu ve destekleyici sözleri ilgi yerine acıma belirtisi olarak görme (”bana acıdığı için ilgileniyor”; “benimle ilgilendiğinden değil, işi olduğu için konuşuyor”), ya da ciddiye alınmadığı şeklinde (“beni adam yerine koymadı”) yorumlama.
2) Hep ya da hiç biçiminde düşünme (siyah beyaz veya ikili düşünme): Her türlü deneyim ve yaşantının iki uç bağlamında değerlendirilmesi söz konusudur. Bir şey ya tam olmuştur ya da yoktur; bu iki uç arasında yer alan noktalar görülmez. “Eğer mükemmel değilsem başarısızım”, “Beni eleştiriyorsa hiç sevmiyor demektir”.
3) Felaketleştirme (geleceği okuma): Olması muhtemel diğer sonuçları hesaba katmaksızın geleceği hep olumsuz olarak öngörme. “Çok kötüyüm. Hiç düzelmeyeceğim” “İşi yetiştiremedim, beni kovacak”; “heyecandan tek bir kelime bile edemeyeceğim”
4) Olumluyu yok sayma: Makul olmayan bir biçimde olumlu yaşantıları, tecrübeleri, özellikleri yok sayma. “Bu işi yapabildim. Ama sadece şans eseri.”
5) Duygusal çıkarsama: Tersine kanıtlar olmasına rağmen bunları yok sayarak ya da ihmal ederek sadece öyle hissedildiği için (aslında inanıldığı için) bir şeyin doğru olduğuna inanma. “bir çok şeyi yapabildim. ama öyle hissediyorum ki ben başarısız biriyim”
6) Etiketleme: Daha makul ya da kötü sonuçlar olmasına karşılık kişinin kendisine veya diğerlerine global etiketler yapıştırması: “Ben aptalım”; “o kötü biri” .
7) Küçümseme veya büyütme: Bir şeyi olduğundan çok büyük veya çok küçük görme. Örneğin yaptığı işleri küçümser ve değersizleştirirken, hatalarını veya hatalı olarak değerlendirdiği davranışlarını abartmak. “Orta bir not alırsam bu benim başarısız olduğumu gösterir (büyütme)”, “İyi notu herkes alabilir” (küçümseme).
8) Seçici soyutlama (zihinsel filtreleme): Belli bir ortamın ya da bağlamın genelini yok farz ederek seçtiği bir detayı öne çıkartıp durumun daha belirgin yönlerini göz ardı etmek ve bütün olayı bu ayrıntıyla tanımlamak. Amiri tarafından çok iyi çalıştığı için övüldükten sonra dosyaları yedeklemesine gerek olmadığı belirtilen kişinin “benim çalışmamdan memnun değil” diye düşünmesi.
9) Zihin okuma: Diğer olasılıkları hesaba katmaksızın karşıdakinin düşüncelerini okuduğuna inanma.”beni beğenmedi”, “beni önemsemiyor”.
10) Aşırı genelleme: Kişinin bir veya birkaç olaya bağlı olarak tüm durumları kapsayan sonuçlar çıkarması. Örneğin eşi tarafından terk edilen birisinin “benimle hiç kimse ilgilenmeyecek ve sevmeyecek” sonucuna varması; “kimse beni desteklemiyor”.
11) Kişiselleştirme: Kişinin kendisiyle ilgili olmayan veya çok az ilgili olan bir olayı kendisiyle bağlantılı görmesi ve olayın olumsuz sonuçlarından kendisini sorumlu tutmasıdır. Çocuğu kötü not alan bir annenin “ben kötü anneyim” sonucuna ulaşması. Toplantıya birisi gelmediğinde “ben varım diye gelmedi” diye düşünmek.
12) meli-malı ifadeleri: Kişinin kendisinin veya diğerlerinin nasıl davranması gerektiği konusunda sabit fikirleri olması ve bunların gerçekleşmemesi halinde olacak kötü sonuçları abartması.”Hiç hata yapmamalıyım”
13) Ya olursa: Sürekli kişinin kendisine ya olursa sorusunu sorması ve verdiği cevaplarla tatmin olmaması “ya sınavda kalırsam”, “ya araba kaza yaparsa”, “ya ilaç yan etki yaparsa” vb.

İlgili Başlıklar

Kaygı Bozukluğu Olanlar Nasıl Düşünürler? Bu Düşüncelerden Nasıl Kurtulabilirim?

Kaygı Bozukluğu

Kaygı Ve Panik Bozukluk Kişilerin Hayatlarını Nasıl Kısıtlar?

Kaygı Bozukluğu

Kaygı Bozukluğunda ve Depresyonda Tedavi Ne Olmalıdır?

Kaygı Bozukluğu

Kaygı Nedir? Hangi Durumlarda Tedavi Gereklidir?

Kaygı Bozukluğu

Sınav Kaygısının Nedenleri Nedir? Sınav Kaygısında Tedavi Yöntemi Ne Olmalıdır?

Kaygı Bozukluğu

Beni Huzursuz Eden Düşüncelerle Nasıl Başa Çıkabilirim?

Kaygı Bozukluğu

“Ya Rezil Olursam” Düşüncesinin ve Sosyal Fobinin Nedeni Nedir?

Kaygı Bozukluğu

“Ya Rezil Olursam” Düşüncesinden Nasıl Kurtulunur?

Kaygı Bozukluğu

Yargılayıcı Düşünceler Kaygılanmaya Neden Olur Mu?

Kaygı Bozukluğu