EMDR Nedir?

FRANCINE  SHAPIRO

EMDR ‘ın keşifçisi Francine,  öğrencilik yıllarında keşfettiği şeyi tam anlamlandıramasa da araştırarak üzerine gitmiş  ve arkadaşlarının üzerinde denemiştir.

İlk olarak EMD diye adlandırılmış  göz  hareketleriyle  kötü  düşünceleri duyarsızlaştırmaya başlamış, daha  sonra  daha  fazlasını  yapabildiğini  fark  etmiş  yani  “Yeniden  İşleme”  bunun sonucunda  tekniğe  EMDR  demiş. Francine, kör biriyle  çalışmak  zorunda kalınca, çift yönlü uyarımı  sesiyle de yapabildiğini  fark etmiş. Francine  bugün  “ Eğer bugün bildiklerimi en başta  biliyor  olsaydım  tekniğimin adına  sadece   Yeniden  İşleme  derdim” diyor.

EMDR- Göz Hareketleriyle Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme- savaş stresi, taciz, doğal afetler veya çocukluk döneminde yaşanan üzücü olaylar gibi rahatsız edici yaşam deneyimlerinin neden olduğu duygusal sorunların yanı sıra, fobi, performans kaygısı, panik bozukluk, beden algısının bozukluğu, çocuklarda travma belirtileri, yas, kronik ağrı, taciz, tecavüz ve başka sorunların tedavisinde kullanılan psikolojik bir yöntemdir. EMDR, psikodinamik, bilişsel, davranışsal ve danışan merkezli yaklaşımlar gibi çok iyi bilinen farklı yaklaşımların öğelerini bir araya getiren bir yöntemdir (Shapiro, 2001).

• İngiltere kanunlarında danışan  TSSB  gösteren  danışanını  EMDR  yada BDT  uygulamak zorunda.
• EMDR tek bir kurama dayanmaz, eklektiktir.
• Tipik olarak  3-6  seans  sürer,  vaka ne kadar  karmaşıksa  seans sayısı  uzayabilir. EMDR’İN  nörolojik olarak nasıl çalıştığı bilinmemektedir, tıpkı diğer  yöntemler gibi.
• İşleyiş (mechanism), Model ve Metodoloji birbirinden  farklı şeylerdir.
• İşleyiş- her türlü psikoterapi için  nörobiyolojik  arka plan henüz bilinmemektedir.
• Model– farklı nörobiyolojik  mekanizmlardan bağımsızdır. Klinik fenomenleri açıklar,  başarılı uygulamalar öngörür, klinik  pratiklere  yön gösterir.
• Metodoloji– standardize edilmiş, işlemler ve protokoller, belirli ilkeler tarafından  şekillenir.

EMDR  YAKLAŞIMI

Shapiro, 2001, 2002

EMDR’ın Geçmişi

• 1987- Spontane olarak,  göz hareketlerinin  etkilerinin  keşfedilmesi
• Göz hareketlerinin  etkilerine  dayalı  prosedürlerin geliştirilmesi
• 1989–  Journal  of  Traumatic  Stress’te  yayınlanan ilk kontrollü  çalışma
• TSSB  tedavisinde  genişletilmiş  Exposure (Maruz Bırakma )  terapisi, Psikodinamik terapi  ve hipnozla  ilgili ilk  kontrollü  araştırmaların  yapıldığı  aynı yıllar
• 1990– Diğer çift yönlü uyarım  şekillerinin de (dokuma, ses)  olumlu etkilerinin  olduğunun keşfedilmesi
• Genellikle tek travma (single trauma)  mağdurlarında görülen  TSSB  semptomlarının  3-6  seans  EMDR  sonrasında  %77-100  oranında  hafiflediği
• Savaş askerleri gibi,  çoklu  travmalara  maruz kalan mağdurlarda,  ortalama 12 seans  EDMDR  gerektiği
• Olumlu sonuçlarının  alınabilmesi için, gereken  şekilde  ve  belli  sayıda  seansa devam  edilmesi
• Yapılan  bir meta-analizde  (Maxfield & Hyer)  çalışmalar ne kadar  titiz  biçimde  yapılırsa,  etkilerinin   o kadar büyük  olacağı  gösterilmiştir.
• Çeşitli nörobiyolojik  hipotezleri  test eden  içerik araştırmaları,  işleyen bellek,  yönlendirilen  tepkiler,  iki  taraflı inhibisyon, ve REM  teorilerini  desteklemiştir.
• Çift yönlü – bilateral  uyarım (göz hareketleri, dokunma,ses) EMDR’ın unsurlarında  sadece biridir.
• Tüm büyük yaklaşımların  farklı açılarını  bir araya getiren,  birbirinden farklı  8 aşamadan  oluşan, entegratif  bir  tedavi yaklaşımıdır.
• Farklı tanılar almış durumlar,  farklı ve özel olarak  uyarlanmış EMDR  protokollerinin  ve prosedürlerinin  uygulanmasını  gerektirir. Tüm protokoller, geçmiş, şimdiki zaman ve geleceğe odaklanan  üç yönlü bir  yaklaşım içerir.
• EMDR kişinin ilk sorunları ve sağlığı üzerindeki etki eden deneyimler üzerinde çalışmalar kullanılır.
• EMDR  bilgi işemem modeli  ile hareket  eden bir psikoterapi (Psikodinamik, BDT vb.  yaklaşımlardan ayrı) yaklaşımıdır.
• İşleme, beyinde  depolanmış olan  bilgi ağları arasında uyumlu (adaptif) bağlantıların  kurulması şeklinde  görülmektedir.
• EMDR  birbirinden  kopan ilgili  bağlantıların  yeniden  bir araya  getirilmesine  hizmet eder.
• Hafıza (anı) ağlarının,  patolojilerin ve zihinsel  sağlığın  altında yatan  temeller oldukları  görülmektedir.

MÜDAHALENİN SEKİZ AŞAMASI

1. DANIŞAN GEÇMİŞİ–Danışan  ortaya koyduğu  probleme dair  işlenmesi  gereken  yaşantısal  verileri
2. DANIŞANI HAZIRLAMA- Danışanın çift yönlü  bir  farkındalığı  sürdürmesini sağlama
3. DEĞERLENDİRME- Yapılandırılmış bir biçimde  hedef anıya  ulaşmak  ve  ölçümlerini almak
4. DUYARSIZLAŞMA- Hedef anı ağının  yeniden işlenmesi
5. YERLEŞTİRME- Yeniden işleme ve olumlu  kognitif  bilgi  ağlarının  ilişkilerini  arttırma
6. BEDEN TARAMA- Anıya dair  geride  kalan  fiziksel/somatik  belirtilerin  yeniden işlenmesi
7. KAPANIŞ/TAMAMLAMA- Sonrasında danışanın  dengeli kalmasını  sağlamak
8. YENİDEN DEĞERLENDİRME- Hedefe yeniden erişme ve sonraki hedefler konusunda yön gösterme

EMDR KLİNİK UYGULAMALARI

EMDR’ın klinik  uygulaması pek çok farklı  bozukluklarda  olumsuz deneyimlerle  ilgili verilerin  işlenmesinin, olumlu  sonuçlar doğuracağı varsayımı üzerine  kurulu  bilgi işleme modeline dayanır.

Yapılan ilk araştırmalardan  bugüne ( Shapiro, 1989a),  EMDR’ın etkinliği  ve olumlu  terapötik  sonuçları  farklı ve geniş  popülasyonlar  üzerinde  gösterilmiştir.

• Körfez Savaşı, Vietnam Savaşı, Kore Savaşı ve II.Dünya Savaşından dönen, önceki tedavilere  cevap vermeyen  savaş askerleri ile yapılan çalışmalarda, flashbacklerin, kabusların ve diğer TSSB  semptomlarının  ortadan kalktığı görüldü.
• Fobiler ve panik  bozukluklar  görülen kişilerde, korku ve semptomatolojide  hızlı düşüş görüldü.
• Suç mağdurları  polis memurları ve alan çalışanları ile yapılan  çalışmalarda, şiddet saldırıları  ve/veya  işlerinin yarattığı  yoğun stres etkilerinin  ortadan kalktığı görüldü.
• Sevilen birinin kaybı  sonrasında insanların yaşadığı patolojik  yasın sona erdiği  ya da görev sırasında  ölüme sebebiyet veren kişilerin  yaşadığı yoğun suçluluğun elik  ettiği yasla  yapılan çalışmalarda, kişilerin kendilerini harap eden suçluluk  duygularından kurtuldukları görülmüştür.
• Çocuk ve ergenlerin travma nedeniyle oluşan semptomları  ortadan kalktı.
• Cinsel saldırı  mağdurları normal  hayatlarına  geri  dönebildiler ve yakın ilişkiler kurabilir hale geldiler.
• Doğal afet ve insan eliyle oluşan felaketlerin mağdurları normal hayatlarına kaldıkları yerden başlayabildiler.
• Duygusal ve fiziksel açıdan zayıflayan kaza, ameliyat ve yangın mağdurları yeniden üretken bir biçimde yaşamlarına devam edebildiler.
• Evlilik ve cinsel işlevsizlik sorunları çeken mağdurlar, sağlıklı ilişkiler kurdular ve bu ilişkileri devam ettirebildiler.
• Her türlü madde bağımlıları ve patolojik kumar bağımlıları iyileştiler ve eski duruma dönme  oranları önemli  şekilde azaldı.
• Disosiyatif bozukluklar  gösteren kişiler, geleneksel yöntemlere nazaran daha hızlı gelişme  ve iyileşme gösterdiler.
• İş, performans sanatları ve sporla ilgili kişiler, EMDR’dan performans geliştirme aracı olarak yaralandı.
• Somatik sorunları olan, kronik ağrı gibi somatoform bozukluğa sahip kişiler çektikleri ağrılardan hızlı  bir biçimde  kurtuldular.
• TSSB ve diğer tanıları alan danışanlar EMDR  sayesinde çok önemli ve tatmin  edici  iyileşmeler gösterdiler.

Uluslararası Tedavi Yönergeleri (El Kitapları)

• Akut ve Kronik TSSB tedavisinde, semptomların giderilmesinde, EMDR ve BDT aynı etkinlik seviyesinde gösterilmektedir.
• EMDR terör mağdurları ile çalışmada önerilen üç yöntemden biri olarak gösterildi.
• APA Klinik Bölüm(Clinical Division of the American Psychological Association) gruplarından biri, her türlü travma sonra stres bozukluğu görülen popülasyon için önerilen yöntem olarak sadece
• EMDR, maruz bırakma terapisi ve stres aşılama terapisini gösterdi.
• Tüm terapiler içinde EMDR ve BDT en etkin terapiler olarak gösterildi.
• EMDR en iyi dört terapiden biri olarak önerildi ve etkinliği en üst düzeyde  kanıtlanmış terapi olarak belirtildi.
• EMDR ve BDT, TSSB tedavisinde kullanılacak iki seçenek olarak  gösterildi.
• Uluslararası Travmatik Stres Araştırmaları Derneğinin (International Society for Traumatic Stress Studies) Uygulama Rehberinde ,EMDR TSSB tedavisinde etkin bir yaklaşım olarak gösterildi.